JAN

Îbrahîmê Xaşxaşe

Rojî, sere tumî ra, a şawaqê şodirî de kî bi huyayîşe de gulinî çim şiknay bî re xozayî. Tîjîya şodirîya ke zê azebê de eşîre reqesîyene, hedî,hedî dewecêr şeqetîyê û bi eşq eşt ra şeherê Sîlwanî ser. Xoza, newe de bîybî têra. Vîçê vîça milçikan û qaqê qaqa teyrûturî kewtî bî têmîyan. Vengê xuşîna axwa dere û derxulayan û silto sadeyîna asmenê keweyî, morê xo dabî ra şodirî ra.
Ê atmosferî de xoza henî bîybî serxoşê eşqî ke, tovatene her ca ra eşq herekîyene.

Xezale, seba ke hewnê xo yê xorî ra newe de waştîbî ra, hona tewlêhewnê bîye. Têdima çend dolimî bawişkê xo ardî ra we, çimê xo yê kewkunî mîştî dayî û bêzerî sewkî sera nîşte ro. Bi xemginîya xo dolime nata bota nîya da, axîna xo ante we, destê xo kerdî cevê xo û saysîya Kapan kerde. Kapî cevê xo de bî.

Seba ke şand de kayê Kapan de Delale hîre dolimî têdima qezenc kerdîbî/kayê kapan de bîybî serkewte, hebetan ra hewnê Xezale heremîyay bî. Hona zaf hersin bîye...

Xaftila dolimena kapî cevê xo ra vetî, lapa deste xo de soynayî jûbînî ra bi eşq paçî kerdî û Kapan ra “Kapê mine rindekî lawo nebo, nebo şima mi ewro maçup kere. Ma ewro gereke serkewte bîme ha..!” vat, Kapê xo kerdî cevê xo û waşte ra payan ser. Bi ê hewayî, fanolîya keska kê mayê sewetanê rojbîyîna ayê ci rê bi destanê xo viraştî bî, dê xora û bi bejna xo ya qijkêke reqesîye û şîye verê çeberê hevala xo Delale ke, hevala xo de kayî kaybikero.

A şodir de, seba ke pîze xo mird kere û tayê biarasîye ra, “qaçaxçî” amay bî çeyê cîrane Xezale. Cîrane Xezale, seba ke “meymanê heqî”ye, çevere xo ci re kerdî bî ra û xo re kerdî bî meyman. (Adet û tore de, meyman qebul nêkerdene hem ayib bî, hem kî zaf xirab bî. Çimke, meymanê heqî zê “sifatê heqî” amene hesabnayêne).

Pî û Maya Delale bi telaşe meymanan re ara amade kerde, sifre na ro û meymanan ara xo werdene.

Tonevana seba ke “qaçaxçî” ame çeyê cîrane Xezale, xebere resta qereqolî. Xezala fîstan guline û xeyal rengîne her çî ra bêxeber dolimena da çeverê çeyê hevala xo ra. Maya hevala xo ke vejî ye tever, “Amika Xece, Delale ra vaje ez aye sera vindetîya, wa endî bero tever” vat. Maya Delale bi rî huyayîş sere xo hejna, “temam Xezala mi, Delale kincane xo, xo ra do û bero“ vat û peyser şîye leyê çena xo “dika mi, Xezale verê çeverî de to sera vindetîya taye rew ke” dolimena hayîdar kerde çena xo. Xezale vere çeverê çeyê hevala xo de, kemere sera nîştî bî ro û hona hevala xo sera vindete bîye.

Çi hef ke demê de kilmek ra dima bêvengîya şodirî, bi vengê repê repa potînane eskeran heremîya. Xaftila bî haybîrê û axirşêr, eskeran û tîmanê taybetan (özel tîmler) eşt ra taxê û çeyê cîranê Xezale ser û dormelayê çeyê Delale de sîper/muterîs de cayê xo guret. Xezale kê ê çekdarê qafiktelekinî û eskerî dî, ci ra terse û bi hewar û gazî yê peyser cere y/ra û bi lezê şîye pirosîye maya xo ra. “Ne kamê, çikê çitabayê, ma ra çi wazene, çira dormelayê banê hevala mi Delalê gureto ?” bi qisawetê, maya xo ra perskerd.

Xezale, tovana waqata kê êna ayê ser hiskerdîbî. Maya xo virara xo ya qijkekê de pêt şimidne û “Dayê mi ca mêverde hênîyo?” vat, bi xof û bi firqanê xo zirçe û zirçe. (Maya Xezale seba ke “qaçaxçî” çeyê cîrana ayê de bî, zanitene). Çimê maya Xezale bî pir, verê xo çarna çeyê cîrana xo û ”Heq belayê xo şima do lawo, ma şima kotî ra amayî û xo soyna ma” zawtî dayî “qaçaxçî”yan ra xo xo de. Ters û hers î ver ofka xo alozîyê qirike ra û çiman ra peser, peser hesîrê xo rijîyayî seneyî ser.

Maya Delale bi telaşe meymanan re ara amade kerdîbî. Meymana hona sifre de ara xo werdene/kerdene. Bi ê vengê eskeran, loqmî alazîyayî qirika meymanan ra. Kulî matê jûbînî mendî bî. “zerê nem sahate de gelo kamî xebere da bî qereqolî” xo bi xo de fîkrîyayî. Delala ke waştene şoro tever leyê hevala xo Xezale, bi ê vengê eskeran şemiga çeverê teverî ra bi xofê de girs pêyser cere ra şîye prosîye maya xo ra û berbe. Peruyînî hebetan ra bîbî şaş mendîbî.

Çimê peroyîne cîranan çeyê Delale (sera bî) de bî. Tayîna tersonik,tersonik kobê penceran ra, tayînan kî durî ra pê bananê xo ra nîya dene û seba ke kesî re çîye mebo,kes merone kîştene, xo bi xo dîwa kerdene.

Qomutanê eskeran deso ke xo re kerdîbî sîper, ra serê xo dolimena kerd berz, eskerê ke pê sîperan de bî, qontrol kerdî, megafonê destê xo ard ra verê fekê xo û bi hersê de xeşîmî,“ kese ke hona zerê çeyê xo nêkewte, çapik zerê çeyane xo kuyene û heyanî emrê mayê diyemînî kes mevejîyone tever” emir da dewija. Dewijê ke teverde bî, bi lezê kewtî zere. Qomutanî nîya da ke herkes kewto zerê çeyê xo, megafonê xo dolimena berd verê fekê xo, verê xo çarna ra çeyê Delale û “qaçaxçîyan” ra “dormê şima amo guretene. Verde zaw û zêç vejîyo teber, dima kî zerê ponc deqa de şima destanê xo serê xo sera bîya re pêser û bi dore jû bi jû vejîye re teber û teslîme edeletî be“ peşkeşê ci kerd.

Ebi peşkeş kerdena qomutanî tayê “qaçaxçî”yan xo mîyan de “gelo no ma mêxapno? Ma ke zaw û zêç (mulxitê çeyî) ruşnayî tewêr beno ke eskerî adir bikere û ma bine banî de bikişe. Seba pawîtîna xo zaw û zeçî meruşnîme tever“ vatene. Tayîna kî “rîyê ma ra wayîrê çeyî zerar mevîne, ê şore, ma kî înan dima vejîme tever û teslîme eskerî bîme” vatene jûbînî ra. Sîluse, sîlusa, deqîqe deqîqa fetelnene. Tovatene kesî helm neguretene û nedene. Goşê herkesî çekdaranê qafiktelikan,eskeran û qomutanî de, çîmê xo kî çeyê Delale de bî. A bêvengîye de derzîne ke waraginene, vengê derzîne bîle amene heşnayene.

“Qaçaxçî”yan mîyan ra jû yê de herdîş sipeyînî mudaxalê hevalane xo kerd û bi vengê de hersinî “Lawo, şaş mefikrîyene, qa ma top û tifangî nîyarde ke şima nîya tersene. Ma de şekir û çayî teyna este. Na derheq de tecruba mi esta, şima vindere ez înan de qesê kena û na mesela bêqeza hal kena“ vat û hewalê xo tayê kerdî asan.

“Qaçaxçî”yê herdiş sipeyînî, pencerê kulînde kerd ra û bi vengê de berz û bi tirkîyê xo yê nemcetî,“qomutanim, wellayî da, bîllayî da bizde bîşe oxtir, ateş etmegîn, sîza suz verîorum, once çocixler ew helqî çixiyorler, sunra da bız dîşerî çixîyorler “ peşkeşê qomutanî kerd. Beçikê eskeran tetig de, çimê xo kî çeverê çeyê Delale de bî.

Xaftila bi çizeyîne çever ame rakerdene. Veren de Delale û birayê xo, dima kî mayê û pîyê xo vejîyayî tewer. Qomutanî “verba mi bere“ vat çarmînan ra. Delale henî tersay bî ke zirçe zirça xo bîye. Deste maya xo pêt guretî bî, çarmîna kî bi lezê verba qomutanî şî. Jû eskerî ê guretî û berdî hetê peyenî. Dorê amay bî “qaçaxçî”yan.

Qomutanê qereqolî megafonê xo, xo dest de pêt şimidna, qirika xo kerde pak û “destanê xo serê xo serde bîyare pêser û têdima jû bî jû vejîyene tever” dolima peyêne peşkeşê ci kerd. Îna kî destê xo serê xo ser de pêt ardî re peser û poncmîna kî têdima vejîyayî tever. Qomutanî, bi vengê de berzî û hersinî “bi a qeyde bere vere desî de vinde re û bi dorê xerca tumananê xo, kincanê xo vecere” vat ci ra. “qaçaxçîyan” têdima ca wo ke qomutanî îşaret kerdî bî, vera ujayî şîyêne. Beçika eskeran hona tetigê tifangî de, çîmê xo kî îna sera bî. Sîya xofî morê xo da bî ra demî ra.

Eskerî “qaçaxçîyan” ra, “qaçaxçî” kî eskeran ra tersene. Tersan ra pirte, pirta qelbê esker û“qaçaxçîyan” bîye... Her çî normal asene. Destê “qaçaxçîyan” serê xo ser de, cawo ke qomutanî îşaret kerdî bî hedî hedî vera ujayî şîyene, ke xaftila linga jû “qaçaxçî” gine kemere ra û “qaçaxçî” tepelekî bî.... tam kî a wext, tesîre tersî ra beçika eskerîya ke tetig de bîye, bêîrade xo tetig anit û adire “qaçaxçîyan” kerd, xaftila bî haybîre û axirşer. Hama uja de jû“qaçaxçî” bî bîrîndar.

Tam kî a dem, helîkopterê asa serê taxê de. Tonevana bi helîkopterî eskerî amay bî hetkarîya hevalanê xo. Helîkopterî ra ke eskera a manzara dîye, îna kî cor ra adirê “qaçaxçîyan” kerd. Qomutane eskera bi megafonî çiqas ke “ateş kes”, “adir biberne” vat kî, bêfayde bî. Helîkopterî ra adir nêbirîyene, habîre adir kerdene. Ê haylemeyî de jû “qaçaxçî” ancîya peyser rema û kewt çe Delale. “Eskerî ma xapitîme“ vat û keleşê xo yo ke kulînde de dabî we guret û adire eskerî kerd. Endî îş îş ra verdî bî ra, eskeran helîkopter ra, tîman kî peynîya sîperane xo ra adire çeyê Delale kerdene.

Vengê guvê,guva gulan/qerqeşunan, virê, vira helîkopterî û vengê tîmanê taybêtan (özel tîmler) û “qaçaxçî”yan kewtî bî têmîyan. Henî bîbî kê, taxê û çe yê Xezale bî xan û xirabe û o“qaçaxçî” kî bine banî de kîşîya. Hewarê zaw û zeçan, hewarê dayikan, berwayîş, nalenayiş û zîbayişan erş û ela qule kerd çimê roje de. Zulimî, ancîya xo sera toz qîlozkerdî bî û morê xo da bi ra rojê ra. Têf û dumaxî her ca hesîr guretîbî. Ê haylemê yî zaf nêonit, na dolime qerqeşune adres perskerdîbî û canê Xezale yê qijkekî de kî qulê de girse kerdîbî ra. Xezale, virana maya xo de zê çuçikê/milçike lerzê, lerzê û can da.

Peynîya rojê de,“qaçaxçî” yan ra jû bî bîrîndar, jû kî kîşîya. Heto bîn de kî çi hêf ke Xezala xeyal rengine kî ame kîştene.

Kalike Xezale Ap Alîxanî seba ke jû buglate de bîne merone zaw û zeçê ê ser, terteleyê/jenosidê Dêrsimî ra dima sere xo guret bî û şîbî şehere Sîlwanî oxroke. Lê çi hêf ke zulîmî Sîlwan de kî yaxê/pîsîre mulxîtê Ap Alîxanî raneverday bî. Heya, Xezala masum û pakê verba astaran firr da û şîye heqîya xo, lê fanolîya xoya keske û fîstanê xoyo sur mayê, Pî û qomî re yadîgar mendî. Jû kî janê xo..!

Berlîn, 26.05.2021.